W najnowszym odcinku cyklu odpowiemy na pytanie czym jest wzajemne uznawanie dla udostępnianych na rynku wyrobów budowlanych. Wyjaśnimy również jak stosować tę zasadę do wyrobów budowlanych udostępnianych na rynku polskim. To już 61. wydanie cyklu edukacyjnego: Ciekawe interpretacje GUNB.

Pytanie 1

Czym jest wzajemne uznawanie?

Odpowiedź

Zasada wzajemnego uznawania zapewnia dostęp do wspólnego rynku towarom, które nie podlegają lub podlegają jedynie częściowo unijnemu prawodawstwu harmonizacyjnemu.

Zasada wynika z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Według niej państwa członkowskie nie mogą zakazać sprzedaży na swoich terytoriach towarów, które zgodnie z prawem wprowadzono do obrotu w innym państwie członkowskim.

Wyjątkiem jest sytuacja, w której państwa członkowskie mają uzasadnione względy interesu publicznego w ograniczeniu dostępu do rynku lub odmówieniu takiego dostępu, a ograniczenie to jest uzasadnione i proporcjonalne.

Celem zasady wzajemnego uznawania jest zapewnienie, że każdy towar sprzedany zgodnie z prawem w jednym kraju członkowskim może zostać sprzedany w innym kraju. Nawet w przypadku gdy towar ten został wyprodukowany zgodnie z odmiennymi przepisami technicznymi i nie jest w pełni zgodny z przepisami technicznymi, które obowiązują w tym innym kraju. Wyjątki, jakie mogą tutaj występować, odnoszą się do bezpieczeństwa publicznego, zdrowia lub środowiska. 

Pytanie 2

Jakie przepisy regulują stosowanie zasady wzajemnego uznawania w odniesieniu do wyrobów budowlanych udostępnianych na polskim rynku krajowym?

Odpowiedź

Przepisy, z których wynika zasada wzajemnego uznawania, i które regulują jej stosowanie w odniesieniu do wyrobów budowlanych udostępnianych na polskim rynku krajowym, to:

• art. 34–36 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
• rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/515 z dnia 19 marca 2019 r. w sprawie wzajemnego uznawania towarów zgodnie z prawem wprowadzonych do obrotu w innym państwie członkowskim oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 764/2008 (Dz. Urz. UE L 91 z 29.3.2019, str. 1), które wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich,
• art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1213).

Pytanie 3

Co należy rozumieć przez „wyrób budowlany wprowadzony do obrotu zgodnie z prawem w innym państwie członkowskim”?

Odpowiedź

Zwrot:

„Wyroby budowlane zgodnie z prawem wprowadzone do obrotu w innym państwie członkowskim”

oznacza, że wyroby budowlane (lub wyroby budowlane tego rodzaju) są zgodne z odpowiednimi przepisami:

• które mają zastosowanie w tym państwie członkowskim,
• nie podlegają w tym państwie członkowskim żadnym takim przepisom,
• zostały udostępnione użytkownikom końcowym w tym państwie członkowskim (wynika to z art. 3 pkt 1 rozporządzenia (UE) 2019/515).

Pytanie 4

Co koniecznie trzeba wiedzieć o rozporządzeniu (UE) 2019/515?

Odpowiedź

Celem tego rozporządzenia jest wzmocnienie funkcjonowania rynku wewnętrznego poprzez poprawę stosowania zasady wzajemnego uznawania i usunięcie nieuzasadnionych barier w handlu. Ustanowiono nim przepisy i procedury, które dotyczą stosowania przez państwa członkowskie zasady wzajemnego uznawania w indywidualnych przypadkach. Odnoszą się do towarów lub aspektów towarów, które nie podlegają harmonizacji na poziomie Unii, a które zgodnie z prawem wprowadzone zostały do obrotu w innym państwie członkowskim. Określono w nim prawa i obowiązki właściwych organów i przedsiębiorstw w odniesieniu do zasady wzajemnego uznawania przy sprzedaży towarów w innym państwie członkowskim.

Rozporządzenie określa, w jaki sposób stosować wzajemne uznawanie w indywidualnych przypadkach. Jego przepisy obejmują w szczególności:

• procedurę oceny, którą mają stosować właściwe organy przy ocenie towarów,
• obowiązkowe elementy, które należy zawrzeć w decyzji administracyjnej, która ogranicza dostęp do rynku lub która odmawia takiego dostępu,
• dobrowolne „oświadczenie o wzajemnym uznawaniu”, które przedsiębiorstwa mogą wykorzystać do wykazania, że ich produkty są zgodnie z prawem wprowadzane do obrotu w innym państwie członkowskim. Dostępne są praktyczne porady, które dotyczą oświadczenia o wzajemnym uznawaniu.

Komisja Europejska opracowała i zamieściła na stronie internetowej wytyczne, które wyjaśniają przepisy tego rozporządzenia. Są pomocne przy praktycznym jego stosowaniu. Przewodnik dostępny jest we wszystkich oficjalnych językach Unii Europejskiej, w tym w języku polskim.

Pytanie 5

Jakie wymagania dla wyrobów budowlanych udostępnianych na polskim rynku krajowym w oparciu o zasadę wzajemnego uznawania wynikają z ustawy o wyrobach budowlanych?

Odpowiedź

Z przepisów ustawy o wyrobach budowlanych wynika, że aby wyrób budowlany mógł być udostępniony na polskim rynku krajowym w oparciu o wzajemne uznawanie, musi spełniać łącznie wszystkie wymienione poniżej warunki:

• nie może być wyrobem budowlanym objętym zakresem przedmiotowym zharmonizowanych specyfikacji technicznych, czyli żadną z norm zharmonizowanych w rozumieniu rozporządzenia Nr 305/2011 ani europejskim dokumentem oceny,
• wyrób budowlany został legalnie wprowadzony do obrotu:

- w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej,

- lub w państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym,

- albo w Turcji (został w tym państwie udostępniony użytkownikom końcowym),

• właściwości użytkowe tego wyrobu budowlanego umożliwiają spełnienie podstawowych wymagań przez obiekty budowlane zaprojektowane i budowane w sposób określony w przepisach techniczno-budowlanych oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej,
• wraz z wyrobem dostarczone zostały informacje o jego właściwościach użytkowych oznaczonych zgodnie z przepisami państwa, w którym wyrób budowlany został wprowadzony do obrotu:

- instrukcje stosowania,

- instrukcje obsługi,

- informacje, które dotyczą zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa, jakie ten wyrób stwarza podczas stosowania i użytkowania,

• powyższe informacje i instrukcje zostały sporządzone w języku polskim.

Pytanie 6

Czy przy wykonywaniu robót budowlanych można stosować wszystkie wyroby budowlane udostępnione legalnie na polskim rynku krajowym w oparciu o zasadę wzajemnego uznawania?

Na przykład, jeżeli do wyrobu budowlanego nie zostały załączone informacje o jego właściwościach użytkowych, gdyż w państwie pochodzenia wyrób ten nie podlega żadnym wymaganiom.

Odpowiedź

W każdym przypadku, stosując wyroby budowlane przy wykonywaniu robót budowlanych należy mieć na uwadze przepisy ustawy – Prawo budowlane. Niezależnie od kwestii, jakie wymagania formalne powinny one spełniać. Obiekt budowlany jako całość i jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, projektować i budować:

• w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych
• oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej.

Należy przy tym brać pod uwagę przewidywany okres użytkowania i zapewniać spełnienie wymagań podstawowych, które dotyczą obiektów budowlanych przedstawionych w załączniku I do rozporządzenia Nr 305/2011.

O możliwości zastosowania przy wykonywaniu robót budowlanych danego wyrobu budowlanego w konkretnym miejscu konkretnego obiektu budowlanego muszą zatem rozstrzygnąć uczestnicy procesu budowlanego, a przede wszystkim ci, którzy wykonują samodzielne funkcje techniczne. Ta decyzja musi zostać podjęta niezależnie od wymagań prawa, które powinien spełniać wyrób w kwestii wprowadzenia do obrotu lub udostępniania na rynku krajowym.

Rozstrzygnięcie o zastosowaniu danego wyrobu powinno być podjęte w oparciu o:

• udostępnione informacje o tym wyrobie,
• przepisy, które obowiązują w Polsce, w tym przepisy techniczno-budowlane,
• zasady wiedzy technicznej.

W szczególności projektant konkretnego obiektu budowlanego, w którym wyrób ma być zastosowany w sposób trwały, określa właściwości, jakie powinny posiadać wyroby przewidziane przez niego do zastosowania w danym miejscu konkretnego obiektu budowlanego.

Zatem to osoby, które stosują wyroby budowlane oceniają czy zakres i rodzaj przekazanych informacji o wyrobach budowlanych, wskazują (czy też nie wskazują) na możliwość ich właściwego i bezpiecznego zastosowania. Wyroby te muszą przy tym mieć wpływ na spełnienie ww. wymagań podstawowych i wymagań przepisów techniczno-budowlanych.

Podstawa prawna

1. Ustawa – Prawo budowlane: art. 5 ust. 1 pkt 1
   1. Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej: art. 34–36
   2. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/515 w sprawie wzajemnego uznawania towarów zgodnie z prawem wprowadzonych do obrotu w innym państwie członkowskim oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 764/2008
   3. Ustawa o wyrobach budowlanych: art. 5 ust. 3
   4. Rozporządzenia (UE) 2019/515: art. 3 pkt 1

O cyklu

W cyklu edukacyjnym: Ciekawe interpretacje GUNB wyjaśniamy wybrane przepisy prawa, które mogą budzić wątpliwości lub rozbieżne interpretacje. Znajdują się tu interpretacje przepisów ustawy – Prawo budowlane i ustawy o wyrobach budowlanych, jak również wyroki sądów, orzeczenia, odpowiedzi na pytania, wyjaśnienia.

Więcej interpretacji znajdziesz tu: Ciekawe interpretacje GUNB

Zapraszamy także do śledzenia nas na LinkedIn: profil GUNB