W naszym cyklu edukacyjnym: Ciekawe interpretacje GUNB wyjaśniamy wybrane przepisy prawa, które mogą budzić wątpliwości lub rozbieżne interpretacje. Znajdują się tu interpretacje przepisów ustawy – Prawo budowlane i ustawy o wyrobach budowlanych, jak również wyroki sądów, orzeczenia, odpowiedzi na pytania, wyjaśnienia.

W 26 wydaniu wyjaśniamy czy producent sporządza deklarację właściwości użytkowych dla turbiny wiatrowej i dla jej wieży. Wyjaśniamy także czy inspektor nadzoru inwestorskiego ma prawo żądać przedłożenia mu takiej deklaracji.

Pytanie 1:

Czy producent zobowiązany jest do sporządzenia deklaracji właściwości użytkowych dla turbiny wiatrowej i dla wieży turbiny wiatrowej?

Odpowiedź:

Producent turbin wiatrowych i ich wież nie ma obowiązku sporządzenia deklaracji właściwości użytkowych ani krajowej deklaracji właściwości użytkowych.

Wyjaśnienie:

Stosowanie wyrobów przy wykonywaniu robót budowlanych reguluje prawo budowlane. Wyroby (w tym wyroby budowlane) wytworzone w celu zastosowania w obiekcie budowlanym w sposób trwały, muszą umożliwiać prawidłowo zaprojektowanym i wykonanym obiektom budowlanym spełnienie podstawowych wymagań. Można stosować je przy wykonywaniu robót budowlanych wyłącznie, jeżeli wyroby te zostały:

• wprowadzone do obrotu,
• udostępnione na rynku krajowym zgodnie z przepisami odrębnymi.

W przypadku wyrobów budowlanych – również zgodnie z zamierzonym zastosowaniem.

Wyroby objęte obowiązkiem sporządzenia deklaracji właściwości użytkowych

Deklaracja właściwości użytkowych jest sporządzana wyłącznie dla wyrobów budowlanych objętych wymaganiami rozporządzenia (UE) nr 305/2011. Określa ono tzw. europejski system wprowadzania do obrotu lub udostępniania na rynku wyrobów budowlanych (z deklaracją właściwości użytkowych i oznakowaniem CE).

Wyrób budowlany to – zgodnie z definicją – każdy wyrób lub zestaw wyprodukowany i wprowadzony do obrotu w celu trwałego wbudowania w obiektach budowlanych lub ich częściach. Jego właściwości wpływają na właściwości użytkowe obiektów budowlanych w stosunku do podstawowych wymagań, które dotyczą obiektów budowlanych, w tym wymagań dotyczących nośności i stateczności.

Obowiązkowi sporządzenia deklaracji właściwości użytkowych i umieszczenia oznakowania CE podlegają wyłącznie wyroby budowlane, które są objęte normami zharmonizowanymi z rozporządzeniem Nr 305/2011 (lub dyrektywą 89/106/EWG) i, dla których wydane zostały europejskie oceny techniczne. Oceny techniczne wydawane są na dobrowolny wniosek ich producenta.

Dlatego, jeżeli dany wyrób nie jest objęty żadną z ww. norm zharmonizowanych, brak jest prawnych możliwości sporządzenia dla niego dokumentu o nazwie: „deklaracja właściwości użytkowych”.

Wyjątek! Wyjątek stanowi sytuacja, w której dany producent występuje z dobrowolnym wnioskiem i uzyskuje europejską ocenę techniczną.

Normy zharmonizowane a turbiny wiatrowe i ich wieże

Za normy zharmonizowane w rozumieniu rozporządzenia Nr 305/2011 uważa się normy europejskie ujęte w wykazie odniesień do norm zharmonizowanych. Według opinii GUNB, wykaz ten nie zawiera normy dedykowanej turbinom wiatrowym lub ich wieżom.

Również norma europejska EN 1090-1:2009 +A1:2011– Wykonanie konstrukcji stalowych i aluminiowych– zharmonizowana z tym rozporządzeniem – nie ma zastosowania do turbin wiatrowychani do ich wież. Potwierdza to stanowisko Komisji Europejskiej.

Według tego stanowiska turbiny i ich wieże podlegają dyrektywie maszynowej, zgodnie z którą cały system turbiny wiatrowej musi być oznaczony znakiem.  Jednym z podstawowych wymagań tej dyrektywy jest stabilność maszyny. W związku z tym obowiązkowe oznakowanie CE zgodnie z tą dyrektywą, obejmuje również stabilność turbiny wiatrowej. Stosowanie w tym wypadku ww. rozporządzenia Nr 305/2011 oprócz dyrektywy maszynowej, nie prowadziłoby do rozszerzenia zakresu właściwości użytkowych.

Sporządzanie krajowej deklaracji właściwości użytkowych

Krajowa deklaracja właściwości użytkowych jest dokumentem sporządzanym w przypadku stosowania tzw. krajowego systemu wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych. Obejmuje: krajową deklaracją właściwości użytkowych i oznakowanie znakiem budowlanym. Systemem tym objęte są wyroby budowlane niepodlegające wymaganiom rozporządzenia unijnego jeżeli:

• do obrotu są wprowadzane w Polsce,
• i jeżeli jednocześnie uwzględnione zostały w załączniku 1 do rozporządzenia, które określa grupy wyrobów budowlanych objęte obowiązkiem sporządzenia krajowej deklaracji właściwości użytkowych.

Niezależnie od oceny, czy turbiny wiatrowe i ich wieże można zakwalifikować do jednej z tych grup to nie są one uważane za wyroby budowlane w rozumieniu rozporządzenia UE. W związku z tym nie są również uważane za wyroby budowlane w rozumieniu ustawy o wyrobach budowlanych.

Oznakowanie CE

Za pomocą oznakowania CE producent wskazuje, że produkt spełnia mające zastosowanie wymagania określone we wspólnotowym prawodawstwie harmonizacyjnym, które przewiduje jego umieszczanie. Ten sam produkt może być objęty jednym lub kilkoma łącznie aktami, które stanowią prawodawstwo harmonizacyjne. W każdym jednak przypadku na produkcie umieszcza się tylko jedno oznakowanie CE.

Pytanie 2:

Czy inspektor nadzoru inwestorskiego ma prawo żądać przedłożenia mu deklaracji właściwości użytkowych dla turbin wiatrowych i ich wież?

Odpowiedź:

Inspektor nadzoru inwestorskiego nie ma prawa żądać przedłożenia mu deklaracji właściwości użytkowych dla turbin wiatrowych i ich wież ponieważ ich producent nie jest objęty obowiązkiem sporządzenia takiej deklaracji. Powinien natomiast żądać przedstawienia mu dokumentów potwierdzających, że spełniają one wymagania wynikające z dyrektywy w sprawie maszyn.

Wyjaśnienie:

Do podstawowych obowiązków inspektora nadzoru inwestorskiego, należy m.in. sprawdzanie stosowania wyrobów przy wykonywaniu robót budowlanych. W tym celu inspektor nadzoru inwestorskiego ma prawo m.in. wydawać kierownikowi budowy lub kierownikowi robót polecenia. Mogą one dotyczyć przedstawienia informacji i dokumentów, które potwierdzają:

• zastosowanie przy wykonywaniu robót budowlanych wyrobów o należytych właściwościach użytkowych,
• dopuszczenie do stosowania urządzeń technicznych.

Polecenie potwierdza się wpisem do dziennika budowy.

Inspektor nadzoru inwestorskiego, aby wykonać swoje ustawowe obowiązki, ma zatem prawo żądać od kierownika budowy przedstawienia mu kopii deklaracji właściwości użytkowych. Jest to potwierdzenie stosowania wyrobów przy wykonywaniu robót budowlanych zgodnie z prawem. Żądanie to może dotyczyć wyłącznie tych wyrobów, dla których ich producent jest zobowiązany sporządzić taką deklarację.

Podsumowanie

Wieże turbin wiatrowych nie są uważane za wyroby budowlane według rozporządzenia Nr 305/2011, zatem nie sporządza się dla nich deklaracji właściwości użytkowych. Niemniej jednak wieże turbin wiatrowych mogą być oceniane zgodnie z normą EN 1090-1 lub innymi normami
w celu spełnienia wymagań stabilności zgodnie z dyrektywą maszynową a obowiązkowe oznakowanie CE wynikające z postanowień tej dyrektywy nie odnosi się do aspektów z obszaru przepisów dotyczących wyrobów budowlanych.

Podstawa prawna

1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994  – Prawo budowlane – art. 10, art. 25 pkt 2 i art. 26 pkt 1
2. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych – art. 2 pkt 1, art. 5 ust. 1 i 2 oraz art. 8 ust. 1 i 8
3. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG – art. 2 pkt 1, art. 4 ust. 1, art. 8 ust. 2, art. 17 ust. 5, art. 19 ust. 1 i art. 26 ust. 1
4. Komunikat Komisji w ramach wykonania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylającego dyrektywę Rady 89/106/EWG
5. Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2019/451 z dnia 19 marca 2019 r. w sprawie norm zharmonizowanych dotyczących wyrobów budowlanych, opracowanych na potrzeby rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011
6. Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2022/2357 z dnia 1 grudnia 2022 r. zmieniającą decyzję wykonawczą (UE) 2019/451 w odniesieniu do normy zharmonizowanej dotyczącej punktowych elementów odblaskowych
7. Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2023/2461 z dnia 7 listopada 2023 r. zmieniającą decyzję wykonawczą Komisji (UE) 2019/451 w sprawie zharmonizowanych norm dotyczących wyrobów budowlanych, opracowanych na potrzeby rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011
8. Dyrektywa 2006/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie maszyn, zmieniająca dyrektywę 95/16/WE
9. Rozporządzenie rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17 listopada 2016 r. w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym – § 7 ust. 1, załącznik nr 1

Inne źródła:

1. Norma europejska EN 1090-1:2009 +A1:2011 Wykonanie konstrukcji stalowych i aluminiowych – Część 1: Zasady oceny zgodności elementów konstrukcyjnych (wprowadzoną do zbioru Polskich Norm przez PN-EN 1090-1+A1:2012),
2. Stanowisko Komisji Europejskiej, zawarte w odpowiedzi na pytanie nr 31, zamieszczone na stronach internetowych Komisji Europejskiej w pytaniach i odpowiedziach (FAQ), dotyczących stosowania rozporządzenia (UE) nr 305/2011

Więcej interpretacji znajdziesz tu: Ciekawe interpretacje GUNB